TY - JOUR ID - 243297 TI - بررسی توانایی روش کاپیولای گامبل- کلِیتون برای تخمین‌ زمین‌آماری JO - نشریه مهندسی معدن JA - IJME LA - fa SN - 1735-7616 AU - سهرابیان, بابک AD - استادیار دانشکده محیط زیست، دانشگاه صنعتی ارومیه، ارومیه، ایران Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 16 IS - 51 SP - 52 EP - 67 KW - کاپیولا KW - کریجینگ KW - ساختار فضایی KW - وابستگی دُمی DO - 10.22034/ijme.2021.124975.1808 N2 - در روش کریجینگ وزن‌دهی به هر نمونه‌ با توجه به ساختار فضایی متغیر، بر اساس فاصله از نقطه تخمین و بدون توجه به مقدار نمونه‌ها انجام می‌گیرد. این مشکل کریجینگ لزوم استفاده از روش‌های جدید همچون کاپیولای فضایی که در آن هم مقدار متغیر ناحیه‌ای و هم فاصله از نقطه تخمین در تعیین وزن موثر است را نشان می‌دهد. در این مطالعه، ترکیبی از کاپیولاهای ارشمیدسی کلِیتون و گامبل در توصیف ساختار فضایی دو مجموعه داده‌ یکی حاوی ویژگی‌های فیزیکی و مکانیکی شبیه‌سازی شده از یک معدن سنگ آندزیت و دیگری حاصل از مغزه‌گیری از یک کانسار مس پورفیری، مورد استفاده قرار گرفته است. کاپیولای ترکیبی قادر به توصیف انواع ساختارهای فضایی با همبستگی نامتقارن دمی بالا و پایین در گام‌های مختلف بوده است. آزمون اعتبارسنجی متقابل به روش جک‌نایف نشان‌دهنده عملکرد بهتر کاپیولا نسبت به کریجینگ معمولی بوده است، به ‌طوری‌ که برای بیشتر متغیرها میانگین داده‌ها به خوبی با روش کاپیولا تخمین زده شده است. ضریب همبستگی نتایج تخمینی کاپیولا و مقادیر واقعی بزرگتر از مقادیر متناظر در تخمین کریجینگ بوده است. خطای میانگین مربعات در روش کاپیولا خیلی کمتر از روش کریجینگ بوده است و نمودار پراکندگی مقادیر تخمینی در مقابل مقادیر واقعی، نشانگر نزدیکتر بودن توزیع نتایج کاپیولا به توزیع داده‌ها است. عملکرد کریجینگ تحت تاثیر توزیع متغیرها بوده، به‌ طوری که با افزایش مقدار مطلق چولگی، از کارایی این روش به شدت کاسته شده است. همچنین، در روش کریجینگ، صحت و دقت تخمین‌ها با افزایش اثر قطعه‌ای، کاهش یافته است. در مقابل، توزیع داده‌ها و مقدار اثر قطعه‌ای، تاثیر به مراتب کمتری در عملکرد کاپیولا داشته است. به علت انعطاف‌پذیری زیاد توابع کاپیولا در توصیف ساختار فضایی و نتایج بهتر این روش نسبت به کریجینگ معمولی، استفاده از کاپیولا در تخمین زمین‌آماری که باعث بهبود برآوردها و در نتیجه ارزیابی اقتصادی بهتر در معادن است، توصیه می‌شود. UR - https://ijme.iranjournals.ir/article_243297.html L1 - https://ijme.iranjournals.ir/article_243297_a9beae81ce1636bab220eeceff099530.pdf ER -