شناسایی زون‌های ریزشی در چاه با استفاده از ظرفیت تبادل کاتیونی در میدان گازی گنبدلی، کپه‌داغ شرقی، شمال شرق ایران

سرپرنده, محمدعلی; مهرگینی, بهزاد; ملاجان, امیر; سحابی, فریدون; نوروزی, غلامحسین; معماریان, حسین

شناسایی زون‌های ریزشی در چاه با استفاده از ظرفیت تبادل کاتیونی در میدان گازی گنبدلی، کپه‌داغ شرقی، شمال شرق ایران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکترای مهندسی اکتشاف معدن/ دانشگاه صنعتی امیرکبیر

² دانشجوی مهندسی اکتشاف نفت دانشگاه تهران

³ کارشناس ارشد مهندسی اکتشاف معدن دانشگاه تهران

⁴ عضو هیئت علمی دانشکده فنی دانشگاه تهران

⁵ عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی معدن دانشگاه تهران

چکیده

برای تداوم عملیات حفاری در چاه‌های نفت و گاز، شناسایی بخش‌های ریزشی در بعضی طبقات حفاری شده حائز اهمیت است. ریزش دیوار چاه و یا تورم آن، افزون بر توقف عملیات حفاری، می‌تواند به بروز مشکلات مکانیکی متنوعی منجر شود. از مهمترین عوامل مؤثر در این فرایند فراوانی رس و رخساره‌های رسی در توالی رسوبی میادین نفت و گاز است. برای آگاهی از میزان و نوع رس، روش‌ها‌ی مختلفی، از جمله محاسبه ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC)، وجود دارد. برخی کانی ها نظیر اسمکتیت و ورمیکولیت، ضمن آنکه از خاصیت تورم بالایی برخوردارند، دارای ظرفیت بالای تبادل کاتیونی می‌باشند. مطالعه حاضر روی سازند شوریجه (کرتاسه آغازین) در میدان گازی گنبدلی صورت گرفته است. ابتدا مقدار CEC برای 20 نمونه مغزه به روش آزمایشی باور (Bower) مورد سنجش قرار گرفت. در ادامه به کمک تخمین‌گر شبکه عصبی مصنوعی، لاگ‌های پتروفیزیکی و نتایج آزمایشگاهی، مدل مناسبی برای تخمین این پارامتر در طول چاه به دست آمد. سپس با استفاده از مقادیر ظرفیت تبادل کاتیونی بدست آمده و لاگ قطرسنجی ارتباط بین ریزش چاه با CEC مورد بررسی قرار گرفت. مطالعه‌ی حاضر نشان داد که بیش از 75 درصد نقاطی که CEC بالاتر از 70 دارند در چاه1، و بیش از 74 درصد این نقاط در چاه2، ریزش داشته است. در نتیجه پس از انجام عملیات حفاری و با کمک این پارامتر می‌توان برای تشخیص و پیش‌گیری ریزش زون‌های رسی چاه استفاده نمود.

کلیدواژه‌ها